Είτε πάρεις την Αθηνών-Λαμίας, είτε ακολουθήσεις τη γραφική διαδρομή απ' τον αυχένα της Πεντέλης, είτε επιλέξεις την Αττική οδό φτάνεις αισίως στον Σχοινιά, στη Νέα Μάκρη και στον Ωρωπό, στο τρίπτυχο της βορειοανατολικής Αττικής - ορισμό των κοντινών αποδράσεων.
Με το που χαμογελάει ο ήλιος, να σου οι Αθηναίοι στη Λεωφόρο Μαραθώνος, στο πευκοδάσος του Σχινιά, στα Δικαστικά, στη Σκάλα Ωρωπού, πανέτοιμοι για το πρώτο, μοναχικό ή πλήρως εξοπλισμένο, με όλα τα κομφόρ, μπάνιο. Αυτό που ίσως δεν υπολογίζουμε είναι πως η συγκεκριμένη εξόρμηση δίνει το έναυσμα για ένα ταξίδι στον χρόνο, με φόντο το πλούσιο ιστορικό και φυσικό υπόβαθρο της περιοχής.
Εχουμε λοιπόν και λέμε: Μαραθώνας. Η ιστορική πεδιάδα που εφάπτεται στην πολύβουη ακτογραμμή αποτέλεσε το ηρωικό πεδίο της μάχης-ορόσημο που σήμανε το τέλος της πρώτης περσικής εισβολής και πρωτοστάτησε στη γένεση του αθλήματος του μαραθωνίου δρόμου. Δύο σε ένα. Αρχαιολογικό, λοιπόν, και Μουσείο Μαραθωνίου Δρόμου, μπαίνουν δικαίως και αυτεπάγγελτα στα επιλεγμένα σημεία της διαδρομής.
Για όσους, βέβαια, δεν αρέσκονται να κλείνονται σε «κουτιά» υπάρχει λύση: οι τύμβοι των 192 πεσόντων Αθηναίων και Πλαταιεών, όπως επίσης και ο χώρος ταφής των σφαγιασθέντων Περσών που ορίζεται από το περίφημο Τρόπαιο των Αθηναίων.
Σημαντικότερο μνημείο εκ των τριών ο 9 μ. ύψους, 185 μ. περιμέτρου και 50 μ. διαμέτρου «Σωρός», όπως συνηθίζεται να αποκαλείται ο Τύμβος των Αθηναίων ή Μαραθωνομάχων (βόρεια του Αγ. Παντελεήμονα), ο οποίος αυτομάτως μας μεταφέρει 2.500 χρόνια πίσω, στην ιστορική νίκη του 490 π.Χ., οπότε επετεύχθη το πρώτο μεγάλο πλήγμα στην περσική αλαζονεία, στην έως τότε αήττητη περσική απειλή.
Χάριν της ιστορίας αναφέρουμε πως: 600 περσικές τριήρεις και 300.000 στρατιώτες (ο ακριβής τους αριθμός δεν έχει εξακριβωθεί) ήλθαν αντιμέτωποι με 10.000 Αθηναίους και Πλαταιείς, οι οποίοι, υπό την καθοδήγηση του στρατηγού Μιλτιάδη, θριάμβευσαν, και ως εκ τούτου ενέπνευσαν την ομοψυχία των Ελλήνων, ισχυροποίησαν το νέο δημοκρατικό καθεστώς και προετοίμασαν το έδαφος για τις επερχόμενες νίκες της Σαλαμίνας και των Πλαταιών.
Στις ανασκαφές του Σωρού που πραγματοποιήθηκαν στα τέλη του 19ου αι., ανακαλύφθηκε ένα παχύ στρώμα στάχτης και κάρβουνων, απόδειξη πως οι νεκροί κάηκαν και ενταφιάστηκαν όπου «έπεσαν», όπως συνηθιζόταν στην αρχαία Αθήνα. Μάλιστα, στο εσωτερικό του βρέθηκαν και ίχνη του «νεκρόδειπνου», καθώς σύμφωνα με το έθιμο οι νικητές περισυνέλεγαν τους νεκρούς, τους έθεταν στην πυρά και παρακάθονταν σε δείπνο για να υμνήσουν την ανδρεία τους.
Ο μικρότερος τύμβος των Πλαταιών εντοπίζεται σε περιφραγμένη έκταση του Αρχαιολογικού Μουσείου, ενώ εξίσου σημαντικά είναι και τα ευρήματα στο παρακείμενο, Πρωτοελλαδικής Περιόδου νεκροταφείο στο Τσέπι (οι ανασκαφές του οποίου έφεραν στο φως 68 επιφανειακούς τάφους που στην πλειονότητά τους περιείχαν χειροποίητα κτερίσματα κυκλαδικής τεχνοτροπίας).
Ο απόηχος της νίκης του Μαραθώνα ταυτίζεται με την ιστορία / μύθο / θρύλο του πρώτου μαραθωνοδρόμου οπλίτη Φειδιππίδη (κατά άλλους αναφέρεται ως Θέρσιππος ή Ευκλής) ο οποίος διένυσε τα ξακουστά 42.195 χιλιόμετρα απ' το πεδίο της μάχης ως την Αθήνα. Μετά τη μεταφορά της χαρμόσυνης είδησης -αναφώνησε το περίφημο «νενικήκαμεν»-, εξέπνευσε, επισκιάζοντας στον αιώνα τον άπαντα τη δόξα ακόμα και των μεγαλύτερων πρωταγωνιστών της ανέλπιστης αυτής νίκης.
Αν και η ιστορικότητα του περιστατικού στερείται επιστημονικής τεκμηρίωσης, όταν στα 1894 αποφασίστηκε η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων με πρώτη διοργανώτρια την Ελλάδα, ο φίλος και «σύμμαχος» του εμπνευστή Πιερ ντε Κουμπερτέν, Μισέλ Μπρελ, με βάση τη συγκεκριμένη ιστορία, πρότεινε τη διοργάνωση ενός δρόμου αντοχής από τον Μαραθώνα έως το Καλλιμάρμαρο - μια διαδρομή- σύμβολο για τη δόξα και τα ιδεώδη της αρχαίας Αθήνας. Το δημοφιλέστερο και μαζικότερο αγώνισμα δρόμου είχε γεννηθεί...
Βουτιά στην ιστορία
Κάπου εδώ αρχίζεις να το συνειδητοποιείς. Αντί για τις ακτές του Ευβοϊκού, μπορείς κάλλιστα να βουτήξεις στην... Ιστορία. Στη Νέα Μάκρη, για παράδειγμα, δίπλα στο εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής, στα 1968, κατά τις εργασίες εκσκαφής για την ανέγερση ξενοδοχειακής μονάδας, εντοπίστηκαν τμήματα ιερού και γιγαντιαία μαρμάρινα αγάλματα. Οι έρευνες αποκάλυψαν ένα αιγυπτιακό ιερό αφιερωμένο στην Ισιδα πάνω στο τεχνητό νησί στο Μικρό Ελος της Μπρεξίζας.
Το συγκρότημα αποδίδεται στον Ηρώδη τον Αττικό, εποχής 160 μ.Χ., ο οποίος επέλεξε τη συγκεκριμένη τοποθεσία καθότι ο Μαραθώνας ήταν ο τόπος καταγωγής και διαμονής του. Και αν αναρωτιέστε τι δουλειά είχε εδώ η Ισιδα; Η λατρεία της εξαπλωνόταν σταδιακά στη Μεσόγειο και τον 4ο π.Χ αι., μέσω των εμπορικών σχέσεων, έφτασε στη χώρα μας...
Πάντως, τα έργα του Ηρώδη δεν σταματούν εκεί: νότια της λίμνης Μαραθώνα, στο φαράγγι της Οινόης και κοντά στον ομώνυμο φράγκικο πύργο, εντοπίστηκε ημικυκλική εξέδρα και μνημειακή κρήνη που αναφέρεται ως Πύθιον της Οινόης (ή του Απόλλωνα), απ' από όπου ξεκινούσε η Αθηναϊκή πομπή προς τους Δελφούς.
Ας κάνουμε όμως ένα διάλειμμα. Ανάμεσα στο περίφημο φαράγγι, στην πεδιάδα του Μαραθώνα και στον απώτερο στόχο, το παράκτιο ιερό του αρχαίου Ραμνούντος και εν τέλει τον Ωρωπό, ξεδιπλώνεται το Εθνικό Πάρκο Σχινιά (ανατολικά) και η τεχνητή λίμνη Μαραθώνα (δυτικά). Αμφότερα κατ' εξοχήν αξιοθέατα της περιοχής, που όσο να 'ναι, την έχουν τη σχέση τους... ως δύο από τους δέκα εναπομείναντες υγρότοπους της Αττικής!
Κατ' αρχήν, η λειψυδρία, αποτελούσε από την αρχαιότητα «αγκάθι» της Αττικής, το οποίο εντάθηκε με τη συρροή του προσφυγικού πληθυσμού (οι πρώτοι κάτοικοι της Ν. Μάκρης ήταν Μικρασιάτες). Το κράτος επενέβη και η θέση του μεγαλύτερου έργου της σύγχρονης Αθήνας επιλέχθηκε χάρη στην ύπαρξη των γύρω λόφων που θα οδηγούσαν τα όμβρια ύδατα στο φυσικά σχηματιζόμενο κοίλωμα.
Η κατασκευή του φράγματος ολοκληρώθηκε το 1929 και ως ήταν φυσικό έκανε... πάταγο, καθώς εκτός από τον σπουδαίο ρόλο που έπαιζε, ήταν εξ ολοκλήρου επενδυμένο με πεντελικό μάρμαρο! Με μέγιστο ύψος 54 μ., πλάτος 48 μ., έκταση 2,45 τ. χλμ. και βάθος 54 μ. υδροδοτούσε τους 800.000 κατοίκους της Αθήνας και του Πειραιά μέχρι το 1959.
Η ραγδαία αύξηση των κατοίκων της πρωτεύουσας οδήγησε σε σύνδεση με τη λίμνη Υλίκη, ενώ η τεχνητή λίμνη του Μόρνου ανέλαβε την υδροδότηση της Αθήνας το 1981. Το σπάνιο πλέον οικοσύστημα αποτελεί μία από τις αγαπημένες στάσεις των διερχομένων και, σημειωτέον, στη βάση του αποκαλύπτει το ομοίωμα του «Θησαυρού των Αθηναίων» - του ναού που ανήγειραν οι θριαμβευτές στους Δελφούς εις μνήμην της απόκρουσης της περσικής εισβολής.
Εξ ανατολάς τώρα, παρέα με τους kite surfers, τους κωπηλατοδρόμους και τα ουζερί που φλερτάρουν με το κύμα εξαπλώνονται τα 14 τ.χλμ του Εθνικού Πάρκου Σχινιά: ένας υγροβιότοπος, ένα παράλιο πευκοδάσος, μία χερσόνησος, ένας λόφος και ένας μαγευτικός όρμος που ουσιαστικά ταυτίζονται με τον χώρο στρατοπέδευσης των Περσών.
Ενταγμένα στο δίκτυο Natura, συμπεριλαμβάνονται στις σημαντικές περιοχές διαχείμανσης πουλιών, καθώς έχουν παρατηρηθεί περισσότερα από 175 είδη. Υπέρτατο σημείο θέας το υπερυψωμένο παρατηρητήριο στο Μεγάλο Ελος -συνέχεια του δάσους Κουκουναριάς- ανάμεσα στους καλαμιώνες και στα υγρά λιβάδια... Ονειρο.
Η συνέχεια μας βρίσκει ανατολικά του Γραμματικού και βόρεια της Αγίας Μαρίνας, εκεί που από τον 6ο αι. π.Χ. αγναντεύει τα περάσματα το ιερό της Νέμεσης του αρχαίου Ραμνούντος. Μέρος φρουρίου ουσιαστικά, μαζί με αυτό του Σουνίου κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου για τον έλεγχο των πλοίων με κατεύθυνση προς Αθήνα. Δυστυχώς, ο χώρος είναι κατά το ήμισυ επισκέψιμος λόγω ελλείψεως προσωπικού. Συνεπώς, αν δεν αλλάξει κάτι, δύσκολα θα κατηφορίσουμε στο ομορφότερο, παράλιο κομμάτι...
Κανένα πρόβλημα στο Αμφιάρειο του Ωρωπού, το ιερό του ήρωα του Αργους Αμφιαράου – το σπουδαιότερο της αρχαίας Ελλάδας. Η λατρεία του προέκυψε καθώς ο Δίας τον έκανε αθάνατο, στέλνοντας του κεραυνό και καταποντίζοντάς τον σε βάραθρο για να τον σώσει απ' τους εχθρούς του. Λατρεύτηκε λοιπόν ως χθόνιος θεός, με θεραπευτικές ιδιότητες, ενώ τα ιερά του λειτουργούσαν ως θεραπευτήρια.
Περπατάς τώρα στα ερείπια, στα τμήματα των λουτρών, στο αρχαίο θέατρο, ως την πηγή που αγκαλιάζει τις όχθες του χειμάρρου της Χαράδρας. Και από εδώ, τι ωραιότερο, απ' το να «πιάσεις» Χαλκούτσι, Κάλαμο και Σκάλα Ωρωπού, να ψάξεις μες στα άτακτα χτισμένα προάστια για τους πύργους του Βαρνάβα, να φας όσο χρόνο έχεις για να ανακαλύψεις τις δύο λέξεις που σημαίνουν τόσο πολλά για μένα, για σένα, για όλους μας: «Ποιότητα ζωής», στον βουνίσιο αέρα που αναπνέεις μια ανάσα απ' την Αθήνα. Στο χάδι της θάλασσας.
________________
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου